گروه مقاله مقالات | تاریخ انتشار 31 تیر, 1394 | نظرات 0 نظر

تأمل حقوقی در استعفای نمایندگان فارس

"قانون اساسی برای همه"   تأمل حقوقی در استعفای نمایندگان فارس * قربانعلی مهری متانکلائی دبیر هیأت بررسی و تطبیق مصوبات دولت با قوانین 1-استقلال قوای سه‌گانه مقننه، مجریه و قضائیه از یکدیگر، به گونه‌ای نیست که هریک به مثابه جزایر پراکنده و بدون هرگونه تع
"قانون اساسی برای همه"
 
تأمل حقوقی در استعفای نمایندگان فارس

* قربانعلی مهری متانکلائی
دبیر هیأت بررسی و تطبیق مصوبات دولت با قوانین


1-استقلال قوای سه‌گانه مقننه، مجریه و قضائیه از یکدیگر، به گونه‌ای نیست که هریک به مثابه جزایر پراکنده و بدون هرگونه تعامل و تأثیر و تأثرپذیری از یکدیگر با رتق و فتق مسائل و موضوعات به اداره امور کشور بپردازند، از این روست که نوع تفکیک قوا و نحوه استقلال هریک از دیگری، از مصادیق تفکیک و استقلال نسبی قوا است نه مطلق.
2- «فصل پنجم» قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، مشتمل بر اصول56 الی 61 ناظر به «حق حاکمیت ملی و قوای سه‌گانه ناشی از آن» است. علاوه بر اصل 60 که مقرر می‌دارد: «اعمال قوه مجریه جز در اموری که در این قانون مستقیماً برعهده رهبری گذارده شده، ازطریق رئیس جمهوری و وزیران است»، «فصل نهم» همین قانون، متضمن اصول113 الی 151، ناظر به وظایف و اختیارات قوه مجریه است که در اصل113 آن آمده است: «پس‏ از مقام‏ رهبری‏ رئیس جمهوری عالی‌ترین‏ مقام‏ رسمی‏ کشور است‏ و مسئولیت‏ اجرای‏ قانون‏ اساسی‏ و ریاست‏ قوه‏ مجریه‏ را جز در اموری‏ که‏ مستقیماً به‏ رهبری‏ مربوط می‌شود، بر عهده‏ دارد.»
3- اصل 122 مقرر می‌دارد: «رئیس جمهوری در حدود اختیارات‏ و وظایفی‏ که‏ به‏ موجب‏ قانون‏ اساسی‏ یا قوانین‏ عادی‏ به‏ عهده‏ دارد در برابر ملت‏ و رهبر و مجلس‏ شورای‏ اسلامی‏ مسئول‏ است‏.» به موجب اصل133: «وزیران توسط رئیس جمهوری تعیین‏ و برای‏ گرفتن‏ رأی اعتماد به‏ مجلس‏ معرفی‏ می‌شوند. با تغییر مجلس‏، گرفتن‏ رأی اعتماد جدید برای‏ وزیران لازم‏ نیست‏. تعداد وزیران‏ و حدود اختیارات‏ هر یک‏ از آنان‏ را قانون‏ معین‏ می‌کند.» به موجب اصل 137: «هر یک‏ از وزیران‏ مسئول‏ وظایف‏ خاص‏ خویش‏ در برابر رئیس جمهوری و مجلس‏ است‏ و در اموری‏ که‏ به‏ تصویب‏ هیأت‏ وزیران‏ می‌رسد مسئول‏ اعمال‏ دیگران‏ نیز هست‏.»
4- اصل 87 مقرر می‌دارد: «رئیس جمهوری برای‏ هیأت‏ وزیران‏ پس‏ از تشکیل‏ و پیش‏ از هر اقدام‏ دیگر باید از مجلس‏ رأی اعتماد بگیرد. در دوران‏ تصدی‏ نیز در مورد مسائل‏ مهم‏ و مورد اختلاف‏ می‌تواند از مجلس‏ برای‏ هیأت‏ وزیران‏ تقاضای‏ رأی اعتماد کند.» اما نحوه عزل وزیر، یا اقدام مجلس به پرسش، تذکر، استیضاح، دادن رأی اعتماد یا سلب رأی اعتماد از یک یا چند یا تمامی وزیران دولت و حتی رأی به عدم کفایت رئیس‌جمهوری، به شرحی است که اصول136، 88و89 قانون اساسی، به تفصیل درخصوص آن داد سخن داده است.
5- با قطع نظر از: الف- «قانون راجع به وظایف و اختیارات استانداران- مصوب 28/1/1339-»، ب- «لایحه قانونی اختیارات استانداران کشور جمهوری اسلامی ایران- مصوب 29/3/1359- شورای انقلاب»، به موجب مصوبه شورای عالی اداری در هشتادمین جلسه مورخ28/7/1377 که در راستای تبصره(31) «قانون برنامه دوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران» به تصویب رسید، «استانداران در قلمرو مأموریت خویش به عنوان نماینده عالی دولت، در برابر رئیس جمهوری و هیأت وزیران مسئول بوده وبه عنوان نماینده وزارت کشور مسئولیت اجرای وظایف و اختیارات آن وزارت را در استان عهده‌دار بوده و نسبت به اقدامات خود دربرابر وزیر کشور پاسخگو است». به موجب ماده3 همین تصویب‌نامه، «استانداران به پیشنهاد وزیر کشور و تصویب هیأت وزیران با حکم رئیس جمهوری منصوب می‌گردند.» طبق ماده4 همین مصوبه، «عزل استانداران به پیشنهاد وزیر کشور، ‌تأیید رئیس جمهوری و حکم وزیر کشور انجام می‌شود.»
6- نظر به مراتب فوق، اینکه حسب مندرجات روزنامه‌ها، مجمع نمایندگان یک استان – استان فارس- با این گمانه‌زنی که «گزینه پیشنهادی وزارت کشور برای تصدی استانداری فارس تجربه و توان کافی ندارد» و با این توجیه که: «در جلسه نمایندگان استان با امام جمعه و نماینده ولی فقیه استان، پنج گزینه در این جلسه برای تصدی استانداری فارس مد نظر قرار گرفت و ما انتظار داشتیم که وزیر محترم کشور و هیأت دولت به نظر مجمع نمایندگان و علما و بزرگان استان فارس توجه کرده و به آن احترام می‌گذاشت و به خواسته مطرح شده عمل می‌کرد.»

و چون چنین نشد، بنابراین «ما در اعتراض به گزینه‌‌های دولت و بی‌توجهی دولت به نظر نماینده ولی فقیه در استان و مجمع نمایندگان استان فارس، استعفای خود را تقدیم هیأت رئیسه کردیم!!»، موضوعی است که راقم این سطور، اکنون، امکانی برای تحلیل و توجیه چنین اقدامی را در چارچوب قوانین مصوب و اصل حاکمیت قانون نمی‌یابد.
7- اما، احدی از نمایندگان، با پرداختن به سابقه موضوع می‌گوید: «روزی که وزیر کشور دولت یازدهم در جلسه رأی اعتماد عنوان کرد که استانداران را با نظر نمایندگان انتخاب می‌کنند اشتباهی صورت گرفت و باعث ایجاد چنین توقعاتی شد. همان سخنان وزیر، مشکلاتی را برای وزارت کشور ایجاد کرده است، درحالی که نمایندگان حق دخالت در امور اجرایی را ندارند و می‌توانند پیشنهاد دهند مثلاً ما این فرد را اصلح می‌دانیم، پس تصمیم را به عهده دولت بگذارند و دیگر دنبال نکنند که چرا این فرد انتخاب نشد.»
8- با قطع نظر از نظرات وزیر محترم کشور در جلسه اخذ رأی اعتماد، نمایندگان محترم مجلس می‌بایست با دادن تذکر به وزیر، او را از تبعات منفی چنین اظهار نظری انذار می‌دادند نه آنکه ایراد و استماع چنان سخنانی مستمسک قرار گیرد تا در بزنگاه‌ها چون پتک بر سر حریف وارد آید. غرض آنکه، هرگاه اقدام وزیر محترم به چنین ارائه طریقی باعث مستمسک قرار گرفتن آن توسط نمایندگان محترم گردد، چون هر یک از دو مسیر بر خلاف اصول و موازین قانونی است، لذا هر دو طرف را گرفتار مخمصه می‌کند و از آنجاکه طرفین قضیه را در اتخاذ تصمیم به خطا وامی‌دارد، بنابراین ضرورت دارد با تمکین به قوانین مصوب که بخشی از آن، مورد ملاحظه قرار گرفت به اصلاح امور بپردازند.
9- اتخاذ چنین شیوه‌ای از طریق نمایندگان مجلس، به گونه‌ای که با اقدام به استعفای دسته‌جمعی، دولت را در صورت نپذیرفتن پیشنهادات، تهدید به مقابله نماید، علاوه بر آنکه مغایر اصل تفکیک نسبی قوا و در تعارض و بلکه مخل وظایف و اختیارات قانونی قوه مقننه است، تمکین آن نیز از جانب دولت، ‌راه «تجری» را برای دیگر امور می‌گشاید و از باب «سد ذرایع»، هم رئیس جمهوری و هم هیأت وزیران و خاصه شخص محترم وزیر کشور باید با حزم و احتیاط و همراه با تدبیر و درایت، کاردانی خود را برای رفع معضل پیش‌آمده، به منصه بروز و ظهور برسانند و نمایندگان محترم قوه مقننه نیز خواسته‌های خود را برای اصلاح امور در چارچوب قوانین اساسی و عادی، مورد تعقیب قرار دهند. نمایندگان محترم مجلس، چنانچه گزینه پیشنهادی وزارت کشور برای تصدی استانداری استان فارس را بنا به هر دلیل قانونی مغایر با مصالح ملی و مملکتی بدانند، در این صورت، پرسش از وزیر کشور، تذکر دادن به او و نیز استیضاح چنین مقامی، ‌راهکارهایی است ساده که اصول 88 و 89 قانون اساسی، با تمام سخاوت پیش پای نمایندگان محترم مجلس گشوده است.
10- از آنجا که هیچ یک از اصول قانون اساسی و مواد و تبصره‌های قوانین و مقررات عادی مصوب مجلس و دولت، این‌گونه تدوین نیافته است تا دولت را در تعیین و انتصاب مقامات عالی استان به پذیرش الزامات نمایندگان محترم مجلس مکلف کرده باشد، بنابراین، اقدام نمایندگان محترم مجلس یک استان به استعفای دسته‌جمعی، با قطع نظر از نوع قصد و اراده آنان که قطعاً برای آن عزیزان امری است محترم، به نظر راقم این سطور و با استناد به قوانین و مقررات مملکتی، راهکار ممدوحی برای اصلاح امور نبوده و نخواهد بود.

*دبیر هیأت بررسی و تطبیق مصوبات دولت با قوانین

برچسب ها
#نظرات خوانندگان
ارسال نظر جدید
ثبت نظر جدید
ایمیل منتشر نخواهد شد
Captcha reload